Қазақстан 1960-1980жж

1.1960-1980жж- шартты түрде тоқырау жылдары деп атталады.

2 Қалыптасқан режимге наразылықтың түрі- диссиденттік

3 Л.И. Брежнев 1967ж мәжілісте:»кемелденген соцалистік қоғам орнату» міндеті туралы айтты

4 1960ж қаңтар партия ұйымының бірінші хатшысы- Дінмұхамед Қонаев болды.

5 1978ж Қазақстан кеңестік соңғы Конститутция қабылданды.

6 1960ж Мәскеуде қазақ жастарының ұлттық-демократиялық бейресми ұйымы –«Жас тұлпар»  800 студент біріктірген ұйым құрылды. Ұйымдастырушысы Мұрат Әуезов, көмекшілері А.Қадыржанов,Б.Тайжанов болды.Қарағандыда ол «Жас қазақ»,Семейде»Тайшұбар» деп аталды.Оның ықпалымен «Гүлдер»,»Дос-Мұқасан»,»Айгүл» ансамбльдері құрылды.

7.1975ж ақын Олжас Сүлейменов «Аз иЯ» тарихи-ленгвистикалық талдау кітабы жарық көрді.»Игорь жасағы туралы жырды» талдай келіп,» түрік мәдениетінің славяндарға әсері туралы ой қортындылаған,сол үшін кітапты дүкен,кітапханалардан алып,оны оқуға  тиым салынады.

8.1979ж көктемде Ақмола,Павлодар,Қарағанды,Көкшетау облыстарында ,орталығы Ерейментау қаласы бекітіліп неміс автономиясын құру шешілді .Оны құру комитетіне Қонаевтың бірінші орынбасары Коркин басшылық жасады.1979ж16 маусымда Целиноград (Ақмола) қаласының Ленин алаңында «Қазақстан бөлінбейді!»,»Неміс автономиясына жол жоқ!»деген жазулармен қазақ жастары шеруге шықты.Сөйтіп неміс автономиясы құрылмай қалды.

9.1964ж қазан пленумы КОКП ОК шаруашылық мәселені шешудегі субьективтілік(басқаның пікірімен санаспау)волюнтаристік(жеке адамның ырқымен кету) айыпталды.

10.1965жқыркүйек пленумы өнеркәсіптіаумақтық(халық шаруашылық кеңестер) басқару орнына салалық ұстаным(одақтық министрліктер)  құруды ұйғарды.

11.1967ж аяғына қарай республиканың барлық өнеркәсіп орындарының 10 %құрайтын 193 кәсіпорын жаңаша жұмыс істеді.

12.1960ж2жартысында Жамбыл,1972ж Қапшағай электр станциялары салынды.

13.1970жЕкібастұзда ашық әдіспен,арзан көмір өндірілді

14.1960ж 2жартысы Маңғыстауда мұнай өндіру мен өңдеу артты

15.1965ж Өзен алғашқы мұнайын берді

16.Өзеннен Жетібай арқылы Ақтауға мұнай және газ құбырлары,алАтырау арқылы Самараға мұнай құбыры тартылды.

17.Маңғыстау газ өңдейтін зауыт салына бастады.

18.Шығыс Қазақстан түсті металлургияның аса ірі орталығына айналды.

191960жЛенинагор мырыш зауыты,Өскемен титан-магний комбинаты, 1970-1980жж Шығыс Қазақстан мыс-химия комбинаты салынды.Жезқазған,Жезкент,Қашарда,Қарағанды жаңа кен байту комбинаттары,Павлодар алюминий зауыты іске қосылды.

1960ж 2жЕртіс химия-металургия,Атырау мұнай-химия зауыттары салынды.

20.1970ж республика сары фосфор өндіруден Одақта жетекші орынға шықты.Ақтөбе мен Жамбылда суперфосфат зауытының қуаттары ұлғайтылды.

21.1960ж Павлодар машина жасау зауытының негізінде құралған трактор зауыты,Ақмоладағы «Қазауылмаш»,Семейде арматура зауыты салынды.

22.1960ж Семейде кабель,Текеліде аккумулятор,Өскеменде конденсатор,Кентауда трансформатор,алматыда төмен вольтты аппараттар зауыттары салынды.

23.1960ж Алматы мақта-мата комбинаты,Жамбыл былғары аяқкиім фабрикасы,Қостанай костюмдік штапель маталар комбинаты, Қарағанды аяқкиім және шұлық фабрикалары,Жезқазған,Семей,Ақтөбе тоқыма фабрикалары болды

24.Қазақстан нағыз экологиялық апат аймағына -1950жылдары айналды.

25.Батыс Қазақстандағы атом полигоны-Капустин Яр.

26Семей полигонында1949 жылдан 1963жылға дейін-113 ашық жарылыс,1964 жылдан1989жылдың 19қазанына дейін қуаты 150 килотоннаға дейін-343 жерастылық жарылыс жасалған. Кеңес еліндегі ядролық қару сынақтарының 70% жуығы Семей полигонында өтті,қазақ жерінде ядролық қалдықтарды көмген орындардың саны 300 ге жетті.

27.Арал теңізі 3 есе азайды. Теңіз құрғап қалған табаны 30 мың шаршы шақырымға жетті.

28. Семей, Қарағанды, Павлодар, Өскемен обл. Қатерлі ісік қан аурулары көбейді.

29.Брежнев 1964-1982жж дейін КСРО-ны басқарды.

Ауыл шаруашылығы.

1.1970ж Одақтас Респ. Арасында астық өндіруден 2орын, ет-жұмыртқадан 3 орын,сүттен 4 орын, қаракөл дайындаудан 2орында болды.

2. Алматы обл. Еңбекшіқазақ және Күрт аудандарында фермерлік шаруашылық дамытқан кеңшар директор- Худенко сотқа тартып,абақтыда көз жұмды.

3.1975ж соңында қой мен ешкі -34,6 млн болды.

4. 1971ж Шұбартау ауданының комсомолы, мектеп бітіргеннен кейін  жастар қой шаруашылығын қамқорлыққа алуға бастама көтерді

Халыққа білім беру,ғылым

1.Соғыстан кейін, жексенбіліктер,мектеп интернаттар пайда болды.

2.1949ж жалпы бірдей 7-жылдық білім болды.

3. 1962-63ж 8жылдық білім

4. 1965ж халық шаруашылық-да 0,5 млн астам дипломды маман жұмыс істеді.

5. 1970 ж жалпы бірдей орта білімге көшті.

6.1984ж мектеп реформасы 6 жастан бастап оқыту.

7. 1970ж болашағы жоқ елді мекенде жабылған қазақ тілінде оқытатын «шағын комплектілі «мектептер жабылды.

8. 1980ж жоғарғы оқу орындарының саны 55, ал орта арнаулы оқу орын саны- 246.

Ғылым

1.Академик Сокольский – катализаторларды электрохимиялық әдістермен зерттеу.

2.Социалистік Еңбек Ері,академик Ахметсафин  гидрогеология және гидрофизика саласында  нәтижелі еңбек етті.

3. Айтхожин генетика мен микробиология саласында, өсімдік клеткасында-информосомаларды ашты, Лениндік сыйлық алды.

4.Академик Ә.Марғұлан, Букетов көпшілік қауым арасында танымал болды.

5. Академик Бараев- топырақ қорғаудың жаңа жүйесін жасау бағытында зерттеу жүргізді.

6.Қазақтар ауыл шаруашылығы, медицина, гуманитарлық ғылым салаларын меңгерді., ал  жаратылыстану ғылымдарын аз меңгерген.

7. Ғылыми еңбектері 95 % орыс тілінде жазылды.

8. 1980 ж Есік  қаласының жанында б.з.б. 4-3 ғ –да өмір сүрген алтын адам дуниежүзілік тарихшылардың назарын өзіне аударды.

9. Тоқырау жылдарында қоғамдық ғылымдар қатты зардап  шекті, Қазақстан тарихы қатты бұрмаланды.

10. Ғылыми еңбектерді бағалау, авторларына дәреже беру тек Мәскеуде шешілді.

Әдебиет

1.Ғабит Мүсірепов Соцалистік Еңбек Ері атағына ие болды.

2.КСРО Мемлекттік сыйлығына ұсынылды:»Қан мен тер» триологиясының авторы Әбдіжамал Нұрпейісов, майталман ақын,эпикалық поэмалар авторы Жұбан Молдағалиев.

3.1960ж Ілияс Есенберлин хан Кенесары Қасымұлы туралы  тарихи шындықты жазды.

Тарихшы Ермұхан Бекмаханов 1950жж Кенесары туралы тарихи шындықты жазды. Сол үшін 25 жылға сотталды. 1954ж ақталды.

4. Әнуар Әлімжанов тарихи романдар жазды. Оның Әл-Фараби туралы «Ұстаздың оралуы» романы бар. Бұл романы үшін Дж.Неру сылығына ие болды.

5. Соғыс тақырыбына жазған шығармалары арқылы оқырман көңілінен шыққан Бауыржан Момышұлы

6.1961ж сәуірде Олжас Сүлейменов «Адамға таб Жер енді» поэмасы шықты.

7. Әнші Әлібек Дінішев есімі әлемге әйгілі болды.

8 Нұрғиса Тілендиев этнографиялық оркестр құрды.

9. «Досмұқасан» ансамбілі, Роза Рымбаева,Нағима Есқалиева халықаралық сайыстар лауреаты атағына ие болып,шет елге танылды

10 1980ж ұлттық театр нараулай(нашарлай) бастады.

11 Шакен Айманов «Атаманның ақыры» ,Қожықов «Қыз Жібек» фильмі шықты,

12 «Қайнар»,»Жалын»,»Өнер» баспалары пайда болды.

13. 1978ж 12 томдық Қазақ энциклопедиясы шықты.